(ur. 17 stycznia 1947 w Borzęcinie) – poeta polski. Ukończył technikum górnicze w Wałbrzychu oraz filologię polską w WSP w Krakowie. Debiutował w 1969 na łamach tygodnika „Życie Literackie”. Jego poezję odkrył Artur Sandauer. Od 1975 w dziennikarstwie, m.in. redaktor naczelny tygodnika „Wieści”, obecnie pracuje w „Dzienniku Polskim”. Jego wiersze były inspiracją m.in. dla „Starego Dobrego Małżeństwa” i Elżbiety Adamiak. Tłumaczone były na kilkanaście języków, m.in. angielski, hebrajski, niemiecki, czeski, rosyjski.
Fot. Marta Mazurkiewicz-Stefańczyk
NAGRODY ZA KSIĄŻKI:
„Nasze najszczersze rozmowy” – Nagroda im. Andrzeja Bursy (1975),
- „Dopóki jeszcze” – Nagroda im. Stanisława Piętaka (1977),
- „W błysku zapałki” -Nagroda Fundacji Kościelskich w Genewie (1980) ,
- „Pędy i pęta” – Nagroda Funduszu Literatury (1984),
- Nagroda Wojewody Krakowskiego za całokształt (1992),
- „Dom z otwartymi ścianami” – Krakowska Książka Miesiąca (2001),
- Doroczne wyróżnienie PEN West Club w Los Angeles (za dwujęzyczny tom „W błysku. In a Flash” – 2001).
Publikacje:
- Pokój i wojna, – wiersze, Warszawa, 2022
- Słoneczna ruleta. Wiersze przebrane z lat 1969–2020 – Warszawa, PIW 2021
- W wieku odlotowym – Poznań, Zysk i S-ka, 2020
- Stan miłosny… przerywany – fragmenty dzienników, korespondencji, sylwetki pisarzy i wiersze – Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019
- Szczęście w czapce niewidce i 99 nowych wierszy – tom wierszy. Poznań, Zysk i S-ka, 2015
- Scenopis od wieczności – korespondencja ze Sławomirem Mrożkiem, Poznań, Zysk i S-ka, 2014
- Borzęcin. Poezja i proza Józefa Barana, Gminna Biblioteka Publiczna w Borzęcinie, 2014
- Spadając patrzeć w gwiazdy, Poznań, Zysk i S-ka, 2013
- Podróże z tej i nie z tej ziemi – migawki z sześciu kontynentów: Europy, obu Ameryk, Australii, Azji i Afryki – Poznań, Zysk i S-ka, 2010
- Rondo. Wiersze z lat 2006-2009, Poznań, Zysk i S-ka, 2009
- Casa de paredes abiertas. Antología poética (1974-2006) – Trea, Hiszpania 2008
- Hymn poranny – Londyn 2007
- Tylko aż. Only so much. Wersja polsko-angielska – Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2007
- Taniec z ziemią – Poznań, Zysk i S-ka, 2006
- Tragarze wyobraźni – Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2006
- Koncert dla nosorożca – dziennik poety z przełomu wieków – Poznań, Zysk i S-ka, 2005
- Zielnik miłosny i inne liryki – Poznań, Zysk i S-ka, 2005
- A wody płyną i płyną – Toruń, Wyd. Adam Marszałek, 2004
- Wyprawa po złote runo – Kraków, Wyd. Edukacyjne, Kraków 2003
- Spotkanie – Begegnung – Kraków, Oficyna Konfraterni Poetów – 2003
- Najdłuższa podróż – Warszawa, Nowy świat, 2002
- Dolina ludzi spokojnych (fotografie – Jakub Ciećkiewicz) – Tarnów, Biblos, 2001
- Dom z otwartymi ścianami – Warszawa, Nowy Świat, 2001
- Epifania słoneczna: wiersze – Poznań, Arka, 1997
- Majowe zaklęcie: wiersze – Kraków, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1997
- Zielnik miłosny: wiersze – wyd. II, Konfraterania Poetów (1996)
- Zielnik miłosny: wiersze – Oficyna Konfraterni Poetów, Kraków – Jawor (1995)
- Mała kosmogonia: wiersze – Kraków, „Miniatura”, 1994
- 115 wierszy (wiersze z lat 1985-1993) – Tarnów, „Comdruk”, 1994
- Śnił mi się Artur Sandauer: rozmowy i wspomnienia – Kraków, Centrum Kultury Żydowskiej Na Kazimierzu, Hereditas Polono – Judaica, 1992
- Pacierz Szwejka: wiersze – Kraków, „Miniatura”, 1992
- Wiersze wybrane – Kraków, „Miniatura”, 1990
- Skarga: wiersze – Szczecin, „Glob”, 1988
- Czułość: poezje – Kraków, Miniatura, 1988, 1989
- Autor! Autor!: Rozmowy z ludźmi pióra i palety – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986
- Wiersze wybrane – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1984
- Pędy i pęta: wiersze – Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1984
- W błysku zapałki: wiersze – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979
- Na tyłach świata: wiersze – Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1977
- Dopóki jeszcze: wiersze – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976
Ważniejsze publikacje w antologiach poezji polskiej:
- “Dziecku.” – Warszawa: LSW, 1978,
- “Temat ojczysty” – Warszawa: LSW, 1979,
- “Kamień wiary” – Warszawa: “Michalineum”, 1985,
- “Spalony raj” – Warszawa: Wydaw. Archidiecezji warszawskiej, 1986,
- “Od Staffa do Wojaczka” – Łódź: Wydaw. Łódzkie, 1988,
- “Literatura współczesna źle obecna w szkole” – Wrocław: Ossolineum, 1990,
- “Krajobraz poezji polskiej” – Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1992,
- “Być poetą” (2 wydania) – Gorzów Wielkopolski; “Silva rerum” 1991, 1992,
- “Po schodach wiersz” – Warszawa, Lud. Sp. Wyd., 1992, 1994,
- “Poezja polska 1939 – 1991”, Warszawa: Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1994,
- “Antologia, Stare Dobre Małżeństwo” – Łódź, Oficyna Wyd. i Fon., 1995,
- “Ojcu” – Warszawa, LSW, 1995,
- “Ogród przedziwny” – Warszawa, Wyd. Szkolne i Ped., 1995,
- “Od Kochanowskiego do Szymborskiej” – Warszawa: Książka i Wiedza, 1997,
- “Literatura współczesna” (Podręcznik dla klas maturalnych) – Poznań: Nakom, 1992, 1994, 1995, a także w innych podręcznikach szkolnych i w antologiach dla szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich.
Pojedyncze utwory ukazały się w zagranicznych przekładach angielskich, niemieckich, włoskich, hebrajskich, galijskich, szwedzkich i wszystkich językach słowiańskich.
Przekłady książkowe:
- Józef Baran – “La Confession” (translated by Jerzy Gregorek) – USA, Chattanooga, Tennessee, The Poetry Miscellany, 1997.
- Józef Baran – “Pochwała zabwienia” (pieriewod – Andriej Bazilewskij) – Rosja, Moskwa, Wyd. Wahazar, 1997 (Antologia 5 poetów)
Publikacje w antologiach poezji polskiej m.in.:
- “Himn na rkata”(polski poeti) – Sofia, Narodnaja mladzież, 1980.
- “Hledam, tedy Jsem” (Wybór Mlade Polske poezie) – Praga, Mlada Fronta, 1987.
- “Glaube, hoffnung, liebe” – Dusseldorg , Patmos Verlag, 1981
- “Szabdsag, Szerelem” – Oficyna Konfraterni Poetów, 1998
- “Veter Dawnih vrtnic”, Tone Pretnat – Ljubljana 1993 (antologia pesniskich prevodov 1964 – 1993).
- „Polskije poety XX w.”, Sankt – Pietierburg, wyd. Aletheia, 2000.
- “Tomu szczo boni suszcz”, Antologia wspołczesnej poezji polskiej – Lwiw, 1996.
Publikacje w zagranicznych magazynach: m.in. w “Inostrannaja Literatura” i w “Miting Żurnal” (Rosja) “Revue Swetovej Literatury (Słowacja), “Literarni Mesicnik” (Czechy), “Item 77” (Izrael),”Vilenica 93” (Słowenia), „Lyric Poetry Review”, „Agni”, „Mid American review” (USA) (wszystkie publikacje amerykańskie w 2004 – przekłady wiersza Barana Ewa Yarbrough)
Publikacje w edycjach zbiorowych:
- Tomas Transtromer, Muzeum motyli. (rozdział „Jak by się było dzieckiem”) – Kraków, Oficyna Literacka, 1994
- Leszek Czuchajowski, Moi wszyscy aniołowie. (wybór i posłowie) – Kraków, Wyd. Baran i Suszczyński, 1998
- Max Hermann-Neisse, Twarz ludzka. Kraków, Wyd. Konfraternia Poetów, 1999 (współautorstwo w przekładach)
Wiersze na nagraniach płytowych:
- Makatki, Łódź Dalmafon 1990 (wyk. Stare Dobre Małżeństwo)
- Czarny blues o czwartej nad ranem, Łódź, Dalmafon, 1991 (wyk. Stare Dobre Małżeństwo)
- Atlantyda, Warszawa, Pomaton 1995 (wyk. Elżbieta Adamiak)
- Live in Łowicz, Łódź, 1995 (wyk. Stare Dobre Małżeństwo)
- Latawce pogodnych dni, Pomaton EMI 1996 (Stare Dobre Małżeństwo)
- Głosy poetów, Polskie Radio Kraków, 1997
- Miejska strona księżyca, Pomaton EMI 1998, (wyk.Stare Dobre Małżeństwo)
Ponadto dwa utwory wykonuje też Hanna Banaszak.