(ur. 17 stycznia 1947 w Borzęcinie) – poeta polski. Ukończył technikum górnicze w Wałbrzychu oraz filologię polską w WSP w Krakowie. Debiutował w 1969 na łamach tygodnika „Życie Literackie”. Jego poezję odkrył Artur Sandauer. Od 1975 w dziennikarstwie, m.in. redaktor naczelny tygodnika „Wieści”, obecnie pracuje w „Dzienniku Polskim”. Jego wiersze były inspiracją m.in. dla „Starego Dobrego Małżeństwa” i Elżbiety Adamiak. Tłumaczone były na kilkanaście języków, m.in. angielski, hebrajski, niemiecki, czeski, rosyjski.

Fot. Marta Mazurkiewicz-Stefańczyk

NAGRODY ZA KSIĄŻKI:

„Nasze najszczersze rozmowy” – Nagroda im. Andrzeja Bursy (1975),

  • „Dopóki jeszcze” – Nagroda im. Stanisława Piętaka (1977),
  • „W błysku zapałki” -Nagroda Fundacji Kościelskich w Genewie (1980) ,
  • „Pędy i pęta” – Nagroda Funduszu Literatury (1984),
  • Nagroda Wojewody Krakowskiego za całokształt (1992),
  • „Dom z otwartymi ścianami” – Krakowska Książka Miesiąca (2001),
  • Doroczne wyróżnienie PEN West Club w Los Angeles (za dwujęzyczny tom „W błysku. In a Flash” – 2001).

Publikacje:

  • Pokój i  wojna, – wiersze, Warszawa, 2022
  • Słoneczna ruleta. Wiersze przebrane z lat 1969–2020 – Warszawa, PIW 2021
  • W wieku odlotowym – Poznań, Zysk i S-ka, 2020
  • Stan miłosny… przerywany – fragmenty dzienników, korespondencji, sylwetki pisarzy i wiersze – Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019
  • Szczęście w czapce niewidce i 99 nowych wierszy – tom wierszy. Poznań, Zysk i S-ka, 2015
  • Scenopis od wieczności – korespondencja ze Sławomirem Mrożkiem, Poznań, Zysk i S-ka, 2014
  • Borzęcin. Poezja i proza Józefa Barana, Gminna Biblioteka Publiczna w Borzęcinie, 2014
  • Spadając patrzeć w gwiazdy, Poznań, Zysk i S-ka, 2013
  • Podróże z tej i nie z tej ziemi – migawki z sześciu kontynentów: Europy, obu Ameryk, Australii, Azji i Afryki – Poznań, Zysk i S-ka, 2010
  • Rondo. Wiersze z lat 2006-2009, Poznań, Zysk i S-ka, 2009
  • Casa de paredes abiertas. Antología poética (1974-2006) – Trea, Hiszpania 2008
  • Hymn poranny – Londyn 2007
  • Tylko aż. Only so much. Wersja polsko-angielska – Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2007
  • Taniec z ziemią – Poznań, Zysk i S-ka, 2006
  • Tragarze wyobraźni – Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2006
  • Koncert dla nosorożca – dziennik poety z przełomu wieków – Poznań, Zysk i S-ka, 2005
  • Zielnik miłosny i inne liryki – Poznań, Zysk i S-ka, 2005
  • A wody płyną i płyną – Toruń, Wyd. Adam Marszałek, 2004
  • Wyprawa po złote runo – Kraków, Wyd. Edukacyjne, Kraków 2003
  • Spotkanie – Begegnung – Kraków, Oficyna Konfraterni Poetów – 2003
  • Najdłuższa podróż – Warszawa, Nowy świat, 2002
  • Dolina ludzi spokojnych (fotografie – Jakub Ciećkiewicz) – Tarnów, Biblos, 2001
  • Dom z otwartymi ścianami – Warszawa, Nowy Świat, 2001
  • Epifania słoneczna: wiersze – Poznań, Arka, 1997
  • Majowe zaklęcie: wiersze – Kraków, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1997
  • Zielnik miłosny: wiersze – wyd. II, Konfraterania Poetów (1996)
  • Zielnik miłosny: wiersze – Oficyna Konfraterni Poetów, Kraków – Jawor (1995)
  • Mała kosmogonia: wiersze – Kraków, „Miniatura”, 1994
  • 115 wierszy (wiersze z lat 1985-1993) – Tarnów, „Comdruk”, 1994
  • Śnił mi się Artur Sandauer: rozmowy i wspomnienia – Kraków, Centrum Kultury Żydowskiej Na Kazimierzu, Hereditas Polono – Judaica, 1992
  • Pacierz Szwejka: wiersze – Kraków, „Miniatura”, 1992
  • Wiersze wybrane – Kraków, „Miniatura”, 1990
  • Skarga: wiersze – Szczecin, „Glob”, 1988
  • Czułość: poezje – Kraków, Miniatura, 1988, 1989
  • Autor! Autor!: Rozmowy z ludźmi pióra i palety – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986
  • Wiersze wybrane – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1984
  • Pędy i pęta: wiersze – Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1984
  • W błysku zapałki: wiersze – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979
  • Na tyłach świata: wiersze – Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1977
  • Dopóki jeszcze: wiersze – Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976

Ważniejsze publikacje w antologiach poezji polskiej:

  • “Dziecku.” – Warszawa: LSW, 1978,
  • “Temat ojczysty” – Warszawa: LSW, 1979,
  • “Kamień wiary” – Warszawa: “Michalineum”, 1985,
  • “Spalony raj” – Warszawa: Wydaw. Archidiecezji warszawskiej, 1986,
  • “Od Staffa do Wojaczka” – Łódź: Wydaw. Łódzkie, 1988,
  • “Literatura współczesna źle obecna w szkole” – Wrocław: Ossolineum, 1990,
  • “Krajobraz poezji polskiej” – Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1992,
  • “Być poetą” (2 wydania) – Gorzów Wielkopolski; “Silva rerum” 1991, 1992,
  • “Po schodach wiersz” – Warszawa, Lud. Sp. Wyd., 1992, 1994,
  • “Poezja polska 1939 – 1991”, Warszawa: Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1994,
  • “Antologia, Stare Dobre Małżeństwo” – Łódź, Oficyna Wyd. i Fon., 1995,
  • “Ojcu” – Warszawa, LSW, 1995,
  • “Ogród przedziwny” – Warszawa, Wyd. Szkolne i Ped., 1995,
  • “Od  Kochanowskiego do Szymborskiej” – Warszawa: Książka i Wiedza, 1997,
  • “Literatura współczesna” (Podręcznik dla klas maturalnych)  – Poznań: Nakom, 1992, 1994, 1995, a także w innych podręcznikach szkolnych i w antologiach dla szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich.

Pojedyncze utwory ukazały się w zagranicznych przekładach angielskich, niemieckich, włoskich, hebrajskich, galijskich, szwedzkich i wszystkich językach słowiańskich.

Przekłady książkowe:

  • Józef  Baran – “La Confession” (translated by Jerzy Gregorek) –  USA, Chattanooga, Tennessee, The Poetry Miscellany, 1997.
  • Józef  Baran – “Pochwała zabwienia” (pieriewod – Andriej Bazilewskij) – Rosja, Moskwa, Wyd. Wahazar, 1997 (Antologia 5 poetów)

Publikacje w antologiach poezji polskiej m.in.:

  • “Himn na rkata”(polski poeti) – Sofia, Narodnaja mladzież, 1980.
  • “Hledam, tedy Jsem” (Wybór Mlade Polske poezie) – Praga, Mlada Fronta, 1987.
  • “Glaube, hoffnung, liebe” – Dusseldorg , Patmos Verlag, 1981
  • “Szabdsag, Szerelem” – Oficyna Konfraterni Poetów, 1998
  • “Veter Dawnih vrtnic”, Tone Pretnat – Ljubljana 1993 (antologia pesniskich prevodov 1964 – 1993).
  • „Polskije poety XX w.”, Sankt – Pietierburg, wyd. Aletheia, 2000.
  • “Tomu szczo boni suszcz”, Antologia wspołczesnej poezji polskiej – Lwiw, 1996.

Publikacje w zagranicznych magazynach: m.in. w “Inostrannaja Literatura” i w “Miting Żurnal” (Rosja) “Revue Swetovej Literatury (Słowacja), “Literarni Mesicnik” (Czechy), “Item 77” (Izrael),”Vilenica 93” (Słowenia), „Lyric Poetry Review”, „Agni”, „Mid American review”  (USA) (wszystkie publikacje amerykańskie w 2004 – przekłady wiersza Barana Ewa Yarbrough)

Publikacje w edycjach zbiorowych:

  • Tomas Transtromer, Muzeum motyli. (rozdział „Jak by się było dzieckiem”) – Kraków, Oficyna Literacka, 1994
  • Leszek Czuchajowski, Moi wszyscy aniołowie. (wybór i posłowie) – Kraków, Wyd. Baran i Suszczyński, 1998
  • Max Hermann-Neisse, Twarz ludzka. Kraków, Wyd. Konfraternia Poetów, 1999 (współautorstwo w przekładach)

Wiersze na nagraniach płytowych:

  • Makatki, Łódź Dalmafon 1990 (wyk. Stare Dobre Małżeństwo)
  • Czarny blues o czwartej nad ranem, Łódź, Dalmafon, 1991 (wyk. Stare Dobre Małżeństwo)
  • Atlantyda, Warszawa, Pomaton 1995 (wyk. Elżbieta Adamiak)
  • Live in Łowicz, Łódź, 1995 (wyk. Stare Dobre Małżeństwo)
  • Latawce pogodnych dni, Pomaton EMI 1996 (Stare Dobre Małżeństwo)
  • Głosy poetów, Polskie Radio Kraków, 1997
  • Miejska strona księżyca, Pomaton EMI 1998, (wyk.Stare Dobre Małżeństwo)

Ponadto dwa utwory wykonuje też Hanna Banaszak.